Metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi
12.03.2021
Koszty i dochody systemu oraz propozycja stawek w różnych metodach.
Przyjęta przez Radę Miejska w Koszalinie Uchwała nr XII/234/2019 z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty, jest sprzeczna ze stanowiskiem Regionalnej Izby Obrachunkowej, która stwierdziła, że nie można różnicować metody od gospodarstwa domowego w zależności od powierzchni zajmowanego lokalu mieszkalnego, a taka metoda funkcjonuje w Koszalinie.
Ponadto po dwukrotnym przetargu nieograniczonym zaoferowana cena przez oferenta, który był jedynym oferentem, jest znacznie wyższa od ceny szacowanej przez miasto i dotychczasowych kosztów tej usługi. Aby zapewnić mieszkańcom usługę odbioru i zagospodarowania odpadów niezbędne jest zabezpieczenie odpowiednich środków w budżecie miasta. Oznacza to konieczność podwyższenia stawki tzw. opłaty śmieciowej dla mieszkańców. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z ustawy, która nakazuje aby dochody i koszty gospodarki odpadami bilansowały się w budżecie miasta.
Co składa się na stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Zgodnie art. 6. ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:
- Odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
- Tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych,
- Obsługi administracyjnej tego systemu,
- Edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.
Ponad powyższy katalog ustawodawca wskazał możliwość pokrycia z pobieranych opłat następujących kosztów:
- Wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych
oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym
i technicznym,
- Usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania.
Kwota wydatków szacowanych na 2021 rok wynika ze złożonej w postępowaniu przetargowym oferty oraz kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które zgodnie z zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obejmują koszty:
1) odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;
2) tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
3) obsługi administracyjnej tego systemu;
4) edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.
Zgodnie z zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach do określenia wysokości opłaty wyróżnia się następujące metody:
1. Art. 6j ust. 1 pkt 1 – liczba mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość:
|
ZALETY |
WADY |
|
Każdy mieszkaniec ponosi opłatę w równej wysokości. |
Nie ma prawnej możliwości weryfikacji ile osób zamieszkuje daną nieruchomość. Dlatego trudno będzie prawidłowo oszacować wysokość opłaty na jednego mieszkańca, bo może zaistnieć sytuacja, że część mieszkańców nie ujawni się w deklaracjach powodując, że inni mieszkańcy będą obciążeni kosztami za nich. Oznacza to także powstawanie deficytu z dochodu z opłat „śmieciowych”. |
|
Metoda powszechnie zrozumiała i odbierana jako sprawiedliwa.
|
Metoda jest trudna z powodu ciągłych bieżących migracji mieszkańców, co ma związek z koniecznością składania przez nich wielokrotnych korekt deklaracji |
|
|
Właściciele nieruchomości deklarują ilość osób na danej nieruchomości. Brak jest mechanizmu weryfikacji. Budzi to sprzeciw mieszkańców, którzy rzetelnie deklarują ilość osób i spodziewają się czynności podejmowanych przez odpowiednie służby podczas gdy, ani urzędnicy, ani policja nie mają uprawnień, aby sprawdzić ile osób zamieszkuje w danym lokalu/domu. |
|
|
Metoda najbardziej pracochłonna dla Zarządców. Zwiększone koszty obsługi administracyjnej. |
|
|
Metoda ta jest niekorzystna dla gospodarstw wieloosobowych – wysokie miesięczne opłaty. |
|
|
Unikanie tzw. opłaty śmieciowej przez mieszkańców doprowadza do braku meldowania się w lokalach, tym samym miasta wyludniają się w sposób fikcyjny niemniej w statystykach ma to swoje odzwierciedlenie. |
Poniżej przedstawiona została symulacja spadku ilości osób zgłoszonych w deklaracjach przy wyborze metody od ilość osób. Dane wg deklaracji mieszkańców na przykładzie jednego z miast, w którym obowiązuje metoda od ilości osób.
Przy wyborze metody opłaty od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość zgodnie z szacunkami wynosiłaby:
|
METODA |
ZABUDOWA |
Stawka |
|
[zł] |
||
|
OD OSOBY [zł/osoba] |
Jednorodzinna |
26,51 |
|
Wielorodzinna |
||
|
POWIERZCHNIA [zł/m2] |
Użytkowa |
1,20 |
Przy założeniu, że mamy 95 000 m2 działalności przy ustaleniu stawki na poziomie około 1,20 zł dochód z części użytkowej w zabudowie mieszanej wyniósłby: 95 000 zł x 1,20 zł x 12 miesięcy – 1 368 000 zł.
31 632 000,00/ 99 423/12 = 26,51 zł/m-c/osobę
Przychód do uzyskania z części mieszkalnej / ilości mieszkańców / ilości miesięcy = miesięczna stawka na osobę.
2. Art. 6j ust. 1 pkt 2 – od ilości zużytej wody z danej nieruchomości:
|
ZALETY |
WADY |
|
Łatwy sposób ustalenia wysokości opłaty na podstawie ilości zużytej wody. |
Brak opomiarowania nieruchomości korzystających z własnych ujęć. |
|
Metoda odzwierciedla ilość zamieszkujących osób, jednak opłata nie wzrasta wprost proporcjonalnie z ilością osób, co jest przewagą w stosunku do metody od ilości zamieszkałych osób, np. w przypadku metody od osoby dwie osoby poniosłyby opłatę: 27,66 x 2 = 55,32 zł. natomiast jeżeli dwie osoby zużyłyby 6 m3 wody to opłata dla tych samych dwóch osób wyniosłaby 52,20 zł. |
Konieczność corocznego składania deklaracji przez zarządców i mieszkańców w związku z rozliczeniem zużycia wody za pełny rok.
|
|
Odczyt licznika powoduje brak możliwości stosowania nadużyć ze strony mieszkańców. |
Oparcie systemu obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami na zmiennych danych zużycia wody. |
|
Wszyscy mieszkańcy faktycznie przebywający na terenie gminy będą objęci opłatą, a nie tylko zadeklarowani. Dzięki temu koszty systemu gospodarki odpadami będą prawidłowo skalkulowane, a w konsekwencji „jedni nie będą płacić za drugich”. |
|
|
Zarządca nieruchomości będzie miał obowiązek złożenia deklaracji raz w roku (co 12 miesięcy). Zmiana deklaracji może wystąpić częściej, ale to zarządca decyduje czy będzie dokonywał aktualizacji przy każdej zmianie w lokalu czy na podstawie danych z faktury o zużyciu wody. |
|
|
W przypadku gdy lokal stanie się niezamieszkały, w konsekwencji zmieni się średniomiesięczne zużycie wody, wówczas mieszkaniec, który zamieszkiwał ten lokal poniesie niższą opłatę w kolejnym cyklu rozliczeniowym. Jednakże to zarządca decyduje kiedy dokona aktualizacji deklaracji. |
|
|
Jeśli zarządca otrzymuje faktury zaliczkowe za zużycie wody raz na kwartał, a co pół roku zaliczki są rozliczane według faktycznego zużycia wody, zarządca decyduje w jaki sposób dokona rozliczenia na podstawie dostępnych danych. Warunkiem koniecznym jest żeby złożył dla tej nieruchomości przynajmniej 1 deklarację w ciągu 12 m-cy. |
|
Przy wyborze metody opłaty od ilości zużytej wody z danej nieruchomości zgodnie z szacunkami stawka za 1 m3 zużytej wody wynosiłaby:
|
METODA |
ZABUDOWA |
Stawka |
|
[zł] |
||
|
WODA [zł/m3] |
Jednorodzinna |
8,70 |
|
Wielorodzinna |
||
|
Użytkowa |
Ilość zużytej wody przez gospodarstwa domowe w Koszalinie w roku 2020 zgodnie z danymi MWiK wynosi:
3 943 592 m3 /rok, czyli średnie zużycie na 1 miesiąc 328 632,67.
Wg danych na dzień 30.06.2020 r – w gminie zameldowanych było 100 933 mieszkańców, jeśli dokonamy obliczenia średniego zużycia ilości wody przez 1 mieszkańca to wynosi ono 3,26 m3/osobę/miesiąc.
Wg danych na dzień 22.12.2020 r – w gminie zameldowanych było 99 423 mieszkańców, jeśli dokonamy obliczenia średniego zużycia ilości wody przez 1 mieszkańca to wynosi ono 3,31 m3/osobę/miesiąc.
Według danych GUS średnie zużycie wody wynosi 3,07 m3.
Do obliczenia stawki przyjęto średnią ilości zużycia wody czyli 3,2 m3.
3,2 x 8,7 x 99 423 x 12 = 33 215 235,84 zł
3. Art. 6j ust. 1 pkt 3 – od powierzchni lokalu mieszkalnego:
|
ZALETY |
WADY |
|
Ilość m2 zajmowanych przez budynki mieszkalne w Koszalinie jest weryfikowalna na podstawie podatku od nieruchomości. W związku z czym koszty systemu gospodarki odpadami będą dobrze skalkulowane. |
Obciążenie wysokimi opłatami osób samotnych mieszkających w dużych domach/mieszkaniach. |
|
Niewielka zmienność danych, dzięki czemu mieszkańcy/zarządcy praktycznie nie muszą składać do urzędu deklaracji korygującej. |
Metoda mało akceptowalna przez mieszkańców, którzy widzą brak związku pomiędzy wysokością opłaty, a wysokością opłaty, którą muszą ponieść niezależnie od ilości wytwarzanych przez siebie odpadów. Szczególnie dotkliwie jest to odczuwalne przez osoby samotnie zamieszkujące na dużych powierzchniach. |
|
Deklaracje składane są rzadko, tylko w przypadku zmiany właściciela, braku zamieszkania. |
Konieczność zmiany deklaracji w przypadku czasowego nie zamieszkiwania lokalu. |
|
Łatwe oszacowanie stawki zapewniającej bilansowanie się sytemu gospodarki odpadami. |
|
Przy wyborze metody opłaty od powierzchni lokalu mieszkalnego zgodnie z szacunkami wynosiłaby:
|
METODA |
ZABUDOWA |
Stawki |
|
[zł] |
||
|
POWIERZCHNIA [zł/m2] |
Jednorodzinna |
1,05 (+0,50 + 0,10) |
|
Wielorodzinna |
||
|
Użytkowa |
1,20 + ( 0,10) |
- dla lokali mieszkalnych o powierzchni mniejszej lub równej 70 m2:
1,05 zł od 1 m2 powierzchni,
- dla lokali mieszkalnych o powierzchni większej niż 70 m2 lub równej 180 m2:
1,05 zł od 1 m2 powierzchni do 70 m2 włącznie
+ 0,50 zł od 1 m2 za każdy m2 powierzchni powyżej 70 m2 do 180 m2
- dla lokali mieszkalnych o powierzchni większej niż 180 m2:
1,05 zł od 1 m2 powierzchni do 70 m2 włącznie,
+ 0,50 zł od 1 m2 powierzchni za każdy m2 powyżej 70 m2 ale nie większej jak 180 m2
+ 0,10 zł od 1 m2 powierzchni za każdy m2 powyżej 180 m2
- dla lokali użytkowych
1,20 zł od 1 m2 powierzchni do 70 m2 włącznie
+ 0,10 zł od 1 m2 powierzchni powyżej 70 m2
4. Art. 6j ust. 2 – od gospodarstwa domowego:
|
ZALETY |
WADY |
|
Jest to metoda łatwa do stosowania przez mieszkańców i zarządców. |
Wysokie koszty dla jednoosobowych gospodarstw domowych i zdecydowanie zaniżone dla wieloosobowych oraz wielkopowierzchniowych mieszkań i lokali zamieszkiwanych przez kilka lub kilkanaście osób. |
|
Deklaracje składane są rzadko, tylko w przypadku zmiany właściciela lokalu, braku zamieszkania. |
Z powodu braku dokładnej definicji gospodarstwa domowego w ustawie, istnieje możliwość nieuczciwego zgłaszania ilości gospodarstw domowych zamieszkujących w danej nieruchomości. Z tego powodu w tej metodzie również może zaistnieć sytuacja niedoszacowania kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi, co w konsekwencji spowoduje podwyższenie stawki, czyli „jedni będą płacić za drugich”. |
|
Łatwość dla mieszkańców – nie będzie konieczne składanie deklaracji korygującej w przypadku zmiany liczby osób w gospodarstwie domowym. |
|
|
Łatwe oszacowanie stawki zapewniającej bilansowanie się sytemu gospodarki odpadami. |
|
Przy wyborze metody opłaty od gospodarstwa domowego zgodnie z szacunkami wynosiłaby:
|
METODA |
ZABUDOWA |
Stawki |
|
[zł] |
||
|
GOSPODARSTWO [zł] |
Jednorodzinna |
58,04 |
|
Wielorodzinna |
||
|
POWIERZCHNIA [zł/m2] |
Użytkowa |
1,20 |
Obecnie w zabudowie mieszanej objętej systemem jest około 95 000 m2 działalności. przy ustaleniu stawki na poziomie około 1,20 zł dochód z części użytkowej w zabudowie mieszanej wyniósłby:
95 000 zł x 1,20 zł x 12 miesięcy = 1 368 000 zł
33 000 000 – 1 368 000 = 31 632 000,00/ 45 415 / 12 = 58,04 zł/m-c/ gospodarstwo
przychód do uzyskania z części mieszkalnej / ilość gospodarstw domowych/ ilość miesięcy = miesięczna stawka od gospodarstwa
Powyższe metody można ze sobą łączyć. Niezależnie od wyboru metody, wysokość opłat może zostać zróżnicowana w zależności od: powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy. Do tego takie kryteria można łączyć. Przykładem różnicowania stawki w metodzie jest metoda od powierzchni lokalu mieszkalnego, w której określona została stawka 1,05 zł za każdy m2 powierzchni dla lokali do 70 m2, a dla lokali większych niż 70 m2 za każdy dodatkowy m2 nalicza się stawkę 0,50 zł.
Przykładem łączenia metod jest zastosowanie metody od gospodarstwa domowego i powierzchni
w nieruchomościach mieszanych (czyli takich gdzie w części są mieszkania, a w części lokale użytkowe). Mieszkania płacą według metody od gospodarstwa, a lokale użytkowe płacą według metody od powierzchni.
Np. w Szczecinie stosowane są różne metody w zabudowie wielorodzinnej i jednorodzinnej. W zabudowie wielorodzinnej zastosowano metody od wody natomiast w zabudowie jednorodzinnej połączono metodę od gospodarstwa domowego oraz wody. Mieszkańcy po przekroczeniu zużycia 6 m3 wody na gospodarstwo domowe muszą rozliczać się według metody gospodarstwa domowego, gdzie stawka wynosi 99,90 zł na gospodarstwo domowe.
Łączenie metod powoduje jednak wprowadzenie zmiennych, które nie są weryfikowalne i tym samym utrudniają prawidłowe szacowanie stawek opłaty i tym samym koszty sytemu.
Rada gminy, może zwolnić w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. W Koszalinie szacuje się, że zniżka za posiadanie kompostownika wynosi 13% wysokości stawki niezależnie od zastosowanej metody.
FB Miasta
Instagram Miasta
RSS
