Lata osiemdziesiąte

Lata osiemdziesiąte rozpoczęły się od pamiętnych wydarzeń 'Sierpnia 80', akcji strajkowych koszalińskich zakładów i masowych demonstracji mieszkańców. Ośrodkiem ruchu strajkowego było Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej. Społeczną akcję protestacyjną zakończyło dopiero ogłoszenie stanu wojennego. Wielu mieszkańców Koszalina było w tym okresie internowanych i szykanowanych przez służby bezpieczeństwa. Z ciekawszych wydarzeń tego okresu wymienić można pierwszą inaugurację roku akademickiego na Wyższym Seminarium Duchownym w Wilkowie pod Koszalinem w 1982 roku, rozpoczęcie budowy nowego szpitala wojewódzkiego w 1983 roku, narodziny w 1985 roku stutysięcznego mieszkańca Koszalina - dziewczynki o imieniu Ewa.

Lata dziewięćdziesiąte

Rok 1990 przyniósł miastu pierwsze w powojennej historii miasta demokratyczne wybory samorządowe. Głębokie zmiany ustrojowe przełomu lat 1989/1990 doprowadziły do nowego i jakościowo całkowicie odmiennego etapu w administrowaniu i kierowaniu sprawami miasta. Wybory postawiły na czele władz Koszalina nowych ludzi i pozwoliły na całkowicie nowych zasadach - demokracji i gospodarki rynkowej - ukierunkować działalność samorządu miejskiego. Prezydentem miasta I kadencji samorządu został Bogdan Krawczyk, przewodniczącym Rady Miejskiej - wybrano Ryszarda Wiśniewskiego.

Rok 1990 przyniósł miastu pierwsze w powojennej historii miasta demokratyczne wybory samorządowe. Głębokie zmiany ustrojowe przełomu lat 1989/1990 doprowadziły do nowego i jakościowo całkowicie odmiennego etapu w administrowaniu i kierowaniu sprawami miasta. Wybory postawiły na czele władz Koszalina nowych ludzi i pozwoliły na całkowicie nowych zasadach - demokracji i gospodarki rynkowej - ukierunkować działalność samorządu miejskiego. Prezydentem miasta I kadencji samorządu został Bogdan Krawczyk, przewodniczącym Rady Miejskiej - wybrano Ryszarda Wiśniewskiego.

Wielkim wydarzeniem dla koszalinian była wizyta w 1991 roku Ojca Świętego Jana Pawła II.

Podczas dwudniowej wizyty papież poświęcił Wyższe Seminarium Duchowne w Wilkowie i kaplicę Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej na Górze Chełmskiej. Koncelebrował mszę na placu przy kościele pw. Świętego Ducha, odwiedził katedrę NMP i spotkał się z żołnierzami na lotnisku w Zegrzu Pomorskim. W piątą rocznicę wizyty papieża, w centrum miasta przed katedrą, odsłonięto pomnik Jana Pawła II.

W 1992 roku utworzono w mieście Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, a w 1994 roku swój rok akademicki zainaugurowała prywatna wyższa uczelnia - Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna. Trudny proces dostosowywania istniejących firm do zasad wolnego rynku spowodował daleko idące przekształcenia. W większości przedsiębiorstw nie tylko zmieniły się formy własności, ale również profile produkcji, technologia, organizacja pracy, sposoby zarządzania. Znacznej części firm nie udało się przystosować do nowych zasad funkcjonowania gospodarki (np. Kazel, Płytolen), co z kolei spowodowało duży wzrost nowego zupełnie nowego zjawiska - bezrobocia. Lata dziewięćdziesiąte to jednak okres wielu dużych inwestycji, które napędzały koniunkturę w mieście.

W 1995 roku miasto oddało wybudowaną dużym nakładem finansowym nowoczesną oczyszczalnię ścieków w Jamnie. Dwa lata później przekazano do użytku nową stację uzdatniania wody przy ul. Rzecznej, którą wykonano na miejskim ujęciu wody. Przystąpiono do modernizacji wielu dróg, budynków komunalnych, zainwestowano duże środki w modernizację składowiska odpadów komunalnych w Sianowie, wybudowano dalsze odcinki kolektora sanitarnego, wiele ulic otrzymało kanalizację i oświetlenie. Poprawiono również bezpieczeństwo mieszkańców poprzez wykonanie sygnalizacji świetlnych na skrzyżowaniach. Duże nakłady miasto przeznaczało na utrzymanie oświaty (przejęto administrowanie szkół), budowę nowych sal sportowych i instytucje kultury (m.in. całkowita modernizacja Miejskiego Ośrodka Kultury). Znacznie poprawiło się w tym czasie funkcjonowanie koszalińskich firm komunalnych, które stały się szybko wiodącymi w swoich branżach i inwestującymi w infrastrukturę miasta przedsiębiorstwami.

Rokiem, który szczególnie obfitował w wydarzenia ważne dla mieszkańców, był rok 1998. Miasto otrzymało - za długoletnią współpracę z miastami partnerskimi i 'budowę idei zjednoczonej Europy' - Honorowy Dyplom Rady Europy, następnie kolejno: - w 1999 - Honorową Flagę Rady, a 2001 roku Tablicę Rady Europy.

Rok 1998 przyniósł także niekorzystną dla miasta decyzję wynikającą z wprowadzenia reformy administracyjnej państwa - decyzję o likwidacji województwa koszalińskiego i powołaniu dużego województwa zachodniopomorskiego ze stolicą w Szczecinie.

Likwidacja województwa, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku, przyniosła szereg negatywnych skutków dla rozwoju Koszalina. Spowodowała nie tylko wzrost bezrobocia wśród mieszkańców (zlikwidowano wiele miejsc pracy), ale również znaczne zmniejszenie znaczenia i roli samego miasta w regionie.