W dniach 3-4 marca Koszalin został zdobyty przez Armię Czerwoną. Utworzona została radziecka komendantura wojenna zarządzająca miastem. Na początku maja czerwonoarmiści spalili starówkę. Zniszczenie miasta, wskutek działań wojennych i późniejszych podpaleń, sięgało 40 proc. 9 maja z Gniezna, miasta patronackiego dla Koszalina, przyjechała grupa operacyjna z Edmundem Dobrzyckim, który objął stanowisko pełnomocnika obwodu. Z tej ekipy utworzono Zarząd Miejski, na czele z burmistrzem Stanisławem Jakubowski 10 maja przybyła z Gniezna pierwsza 500-osobowa zorganizowana grupa polskich osadników, którzy przystąpili do organizowania życia od podstaw. 25 maja Leonard Borkowicz, pełnomocnik okręgu, wraz z całym urzędem przeniósł się tutaj ze Szczecina. Koszalin został czasową stolicą okręgu Pomorza Zachodniego (do lutego1946) 7 lipca sztab 1. Warszawskiej Dywizji Kawalerii wybrał Koszalin na swoją siedzibę. 28 lipca powołano Polską Komendę Wojenną m. Koszalina i natąpiło przekazanie pełnej władzy administracji polskiej; radziecką komendanturę zlikwidowano. Rozpoczęto wysiedlanie ludności niemieckiej, zakończone w 1947 r.
W grudniu 1945 Koszalin liczył około 21,5 tysiąca mieszkańców (w tym 7400 Niemców i ponad 14 000 Polaków).